Tương quan Lệnh_Ý_Hoàng_quý_phi

Từ năm đầu Càn Long cho đến năm thứ 10, hành trạng của Ngụy Giai thị không được chi tiết cụ thể. Như đã đề cập, việc [Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu tiến cử Ngụy Giai thị] được chính Càn Long Đế thuật lại trong Ngự chế thơ, chứng tỏ vai trò rất rõ ràng của Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu trong việc Ngụy Giai thị được phong làm phi tần.

Có nhiều suy luận chỉ ra rằng, Ngụy Giai thị hẳn phục vụ Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu nhiều năm. Xét về mối quan hệ của Ngụy Giai thị và Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu, Ngụy Giai thị là được "tiến cử" - ắt hẳn phải là người mà Hoàng hậu nắm rõ, dĩ nhiên tương quan mà nói thì có lẽ Ngụy Giai thị có quan hệ ổn trọng với Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu. Thực tế cũng chứng minh Ngụy Giai thị là hậu phi sinh dục nhiều nhất thời Càn Long, tuy nhiên điều này chỉ bắt đầu sau khi Kế hoàng hậu Na Lạp thị mất đi Hoàng thập tam tử Vĩnh Cảnh. Sau năm đó, số lần Ngụy Giai thị hoài thai và hạ sinh là đáng kinh ngạc.

Việc Ngụy Giai thị dựa vào việc sinh hạ rất nhiều con cho Càn Long Đế, cùng với việc con trai bà Vĩnh Diễm trở thành Gia Khánh Đế, khiến nhiều nhận định cho rằng bà rất được Càn Long Đế sủng ái. Tuy nhiên, thực tế dường như không như vậy. Nếu chỉ là sinh dục nhiều mà được cho là [sủng ái], thì Thứ phi Ba thị của Thuận Trị Đế hay Vinh phi Mã Giai thị của Khang Hi Đế cũng đều sinh dục nhiều nhất, nhưng không hề được xem là sủng ái một chút nào. Sách Thanh sử cảo phần liệt truyện về Ngụy Giai thị không cho rằng bà là người được Hoàng đế [sủng ái], vì các hậu phi nếu có thì đều ghi, như trường hợp của Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu, hoặc Đổng Ngạc phi của Thuận Trị Đế cùng Nghi phi của Khang Hi Đế đều có khẳng định là sủng ái trong các sách đương thời. Hay lúc bà được truy phong Hoàng hậu, Càn Long Đế cũng lấy lý do là "bồi hầu Hiếu Hiền Hoàng hậu phụ địa cung" để giảm đi rất nhiều quyền lợi đáng có của Ngụy Giai thị, mà đỉnh điểm nhất chính là việc không tế cáo Thái Miếu cùng Thiên địa khi truy phong.

Một số nhận định về Ngụy Giai thị trong sử sách và đánh giá của sử gia:

孝儀純皇后,魏佳氏,內管領清泰女。事高宗為貴人。封令嬪,累進令貴妃。乾隆二十五年十月丁丑,仁宗生。三十年,進令皇貴妃。四十年正月丁丑,薨,年四十九。諡曰令懿皇貴妃,葬勝水峪。六十年,仁宗立為皇太子,命冊贈孝儀皇后。嘉慶、道光累加諡,曰孝儀恭順康裕慈仁端恪敏哲翼天毓聖純皇后。后家魏氏,本漢軍,擡入滿洲旗,改魏佳氏。子四:永璐,殤;仁宗;永璘;其一殤,未命名。女二,下嫁拉旺多爾濟、札蘭泰。

.

Hiếu Nghi Thuần Hoàng hậu Ngụy Giai thị, con gái Nội quản lĩnh Thanh Thái. Vào hầu Thanh Cao Tông thì làm Quý nhân. Sau phong Lệnh tần, dần tới Lệnh phi rồi Lệnh Quý phi. Năm Càn Long thứ 25, tháng 10, ngày Đinh Sửu, hạ sinh Thanh Nhân Tông. Năm thứ 30, phong Lệnh Hoàng quý phi. Năm thứ 40, tháng giêng, ngày Đinh Sửu, hoăng (薨; dùng cho phi tần, khác với băng 崩 là cho Hoàng đế và Hoàng hậu), khi đó 49 tuổi. Thụy rằng Lệnh Ý Hoàng quý phi, táng Thắng Dủy Dục (tức Dụ lăng).

Năm thứ 60, Thanh Nhân Tông được lập làm Hoàng thái tử, mệnh sách truy tặng Hiếu Nghi Hoàng hậu. Qua các đời Gia Khánh, Đạo Quang thêm thụy là Hiếu Nghi Cung Thuận Khang Dụ Từ Nhân Đoan Khác Mẫn Triết Dực Thiên Dục Thánh Thuần hoàng hậu.

Tổ tiên của Hoàng hậu vốn là Ngụy thị, gốc Hán quân kỳ, sau nhập đài kỳ Mãn Châu, sửa gọi Ngụy Giai thị. Có 4 trai: Vĩnh Lộ, mất sớm; Thanh Nhân Tông; Vĩnh Lân; một chết sớm, chưa đặt tên. Có hai con gái: một gả Lạp Vượng Đa Nhĩ Tể, một gả Trát Lan Thái.

— Ghi chép Hiếu Nghi Thuần Hoàng hậu trong Thanh sử cảo [41]

在乌拉那拉氏的不幸事件之后,乾隆再也没有立后。名义上,乾隆曾于1795年册立了第三任皇后,但这只不过是为给予新皇已故生母一个名分。

.

Sau sự kiện của Ô Lạp Na Lạp thị, Càn Long Đế không lập Hậu nữa. Trên danh nghĩa, Càn Long Đế từng sách lập Hoàng hậu thứ 3 vào năm 1795, nhưng chẳng qua là cho sinh mẫu quá cố của Tân đế một danh phận.

— Âu Lập Đức 欧立德, tên thật Mark C.Elliot - tác phẩm "Càn Long đế" (乾隆帝)

永琰是庶出,母亲魏佳氏的身份很低,当年进宫的时候仅仅是个“贵人”。 “贵人”是清朝皇帝妻子中很低的一个等级,低到什么程度?这个等级都不“定编“,只要皇帝不怕麻烦,娶多少个“贵人”都不受礼法的限制。而且,乾隆帝对魏佳氏似乎也没有什么特别的偏爱。可能是考虑到她一共生了四个儿子,两个闺女,算是给皇家立功了,所以,后来升为贵妃。乾隆六十年,永琰被册立为皇太子,母亲被追封为皇后,这时她已经死了整整二十年了,死的时候,永琰才十五岁。

.

Vĩnh Diễm tức Thanh Nhân Tông là thứ xuất (con của tì thiếp sinh ra), mẫu thân Ngụy Giai thị thân phận rất thấp, năm đó tiến cung chỉ là Quý nhân.

Mà "Quý nhân" là một cấp bậc rất thấp trong hậu cung Thanh triều. Từ cấp bậc này trở xuống đều không "định số", tức là Hoàng đế không sợ phiền toái, có thể tùy ý muốn bao nhiêu có bấy nhiêu mà không phạm vào quy định tổ tông. Hơn nữa, Càn Long Đế đối với Ngụy Giai thị cũng không có gì gọi là thiên vị. Có thể vì sinh ra liên tiếp hai con trai, hai con gái, lập công duy trì nòi giống hoàng gia nên cuối cùng được cấp cho danh vị Quý phi.

Năm Càn Long thứ 60, Vĩnh Diễm được lập làm Hoàng thái tử, sinh mẫu Ngụy Giai thị truy phong làm Hoàng hậu, lúc này bà đã chết hơn 20 năm, khi đó Vĩnh Diễm mới 15 tuổi.

— Du Đại Hoa 喻大华 - tác phẩm "Gia Khánh hoàng đế" (嘉庆皇帝)

第四位便是孝仪纯皇后魏佳氏,仁宗生母,乾隆四十年(1775年)病故,死时年四十有九。生时地位为皇贵妃,仁宗继位后方追谥皇太后,一生与弘历的关系未见笃爱。

.

Vị thứ tư đó là Hiếu Nghi Thuần Hoàng hậu Ngụy Giai thị, sinh mẫu của Gia Khánh Đế, năm Càn Long thứ 40 (1775) ốm chết, khi chết tầm 49 tuổi. Sinh thời đạt đến Hoàng quý phi, Thanh Nhân Tông lên ngôi truy phong Hoàng hậu. Cả một đời, cũng không thấy Càn Long Đế đối với bà có gì gọi là yêu quý.

— Luận văn "Càn Long viết hai bài thơ tình ở Nhiệt Hà" (乾隆写于热河的两首爱情诗), của Viện bảo tàng Cố Cung

Qua đây, có thể thấy, việc Càn Long Đế đối với Ngụy Giai thị sủng ái thực sự có nhiều vấn đề, có lẽ vì được Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu tiến cử, bà mới có cơ hội trở thành Hậu cung phi tần của Hoàng đế. Dựa vào ngự chế thơ mà chính Càn Long Đế nói về Ngụy Giai thị, luôn nhắc đi nhắc lại chuyện hầu cận Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu mà nhập táng, phần nào cho thấy rõ vai trò Hoàng hậu trong việc Ngụy Giai thị trở thành hậu cung, và cũng vì duyên cớ đó Càn Long Đế mới cất nhắc bà. Điều đặc biệt là, Ngụy Giai thị sớm nhất cũng vào hầu Càn Long Đế năm thứ 4, nhưng hơn 10 năm cho đến khi cả Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu tạ thế cũng không thấy có gì ân sủng đặc biệt. Phong Tần, lên Phi cũng đều là những dịp đại phong hậu cung. Đến khi Ngụy Giai thị hạ sinh con đầu lòng là Cố Luân Hòa Tĩnh Công chúa, Ngụy Giai thị phải sinh dục liên tiếp một con trai cùng một con gái, rồi bị sẩy thai thì mới đến được vị trí Quý phi. Xét Khánh Cung Hoàng quý phi Lục thị, không con mà đến Quý phi, gia thế cũng không bằng Ngụy Giai thị, quả thật có khác biệt.

Gia tộc Ngụy Giai thị có đãi ngộ không mấy hiển hách, năm Càn Long thứ 16 thì nâng lên thành Bao y Tá lĩnh. Trong khi đó, Nghi tần Hoàng thị cũng xuất thân Bao y Quản lĩnh như Ngụy Giai thị, nhưng vừa phong Tần đã được nâng lên Tá lĩnh,[42] Thuần phi Tô thị xuất thân Giang Nam Hán nữ, vốn là bình dân, thấp kém hơn Ngụy Giai thị rất nhiều nhưng vừa phong Phi đã được nhập Bao y Tá lĩnh. Ngoài ra, Di tần Bách thị, Khánh tần Lục thị cũng mới phong Tần đã được nhập Bao y Tá lĩnh[43][44]. Với vị trí Phi, Ngụy Giai thị có tiến trình nâng cao dòng dõi chậm hơn cả những người không có gia thế như Thuần Huệ Hoàng quý phi và Khánh Cung Hoàng quý phi, dù gia thế cơ bản của Ngụy Giai thị rất xứng đáng để có đãi ngộ tốt. Sau khi Ngụy Giai thị truy tặng Hoàng hậu, chỉ có nhánh hậu duệ em trai bà là nhập Tương Hoàng kỳ, toàn dòng họ vẫn không được đãi ngộ này.

Ngoài những nhận định trên, Hoàng hậu Na Lạp thị khi còn là Hoàng quý phi đã chưởng quản hậu cung, danh hiệu Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự (皇贵妃摄六宫事), chiếu cáo thiên hạ, tế ở Thái miếu, độc nhất vô nhị, là một [Lâm thời Hoàng hậu] hiếm có. Thế nhưng, Ngụy Giai thị đã là Hoàng quý phi 10 năm mà không được sách lập, thực sự cho thấy Càn Long Đế vốn không có ý định lập bà trở thành Hoàng hậu.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Lệnh_Ý_Hoàng_quý_phi http://db.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qsljqcs... http://db.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qsljqcs... http://book.douban.com/subject/1024528/ http://www.guoxuedashi.com/a/5701m/89162c.html http://www.guoxuedashi.com/a/5701m/89665y.html http://www.guoxuedashi.com/a/5701m/90417w.html http://www.metrodaily.hk/metro_news/%E6%AD%B7%E5%8... http://www.royalark.net/China/manchu9.htm http://soha.vn/bi-an-thi-the-lenh-phi-van-nguyen-v... https://book.douban.com/subject/2217500/